Natuurbeleid
Met 19,8 % van het grondgebied bestemd als natuur, bos of ander groen scoort De Haan hoger dan het provinciale (6,9 %) en Vlaamse gemiddelde (15,6 %). Vooral natuur- en reservaatgebieden nemen hier een groot aandeel in.
In De Haan is 19,7 % van het grondgebied beschermd voor vogels, planten, dieren en hun leefgebieden. Dit percentage ligt hoger dan zowel het gemiddelde in West-Vlaanderen (5,8 %) als in Vlaanderen (7,2 %). Daarnaast is 11,2 % van de gemeente opgenomen in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN), de kern van de natuurlijke structuur in Vlaanderen.
Het VEN bestaat uit de waardevolste groene gebieden in Vlaanderen, waar de natuur extra beschermd wordt. Daarnaast heeft Vlaanderen een lijst van beschermde planten en dieren. In De Haan ligt de nadruk op de bescherming van weidevogels zoals de grutto en wulp, evenals de heivlinder en de zomertortel.
Ook cultuurhistorische landschappen genieten bescherming, zoals de Polder Klemskerke-Vlissegem en de Uitkerkse Polder. Dit betekent dat aanpassingen aan deze landschappen aan strikte voorwaarden gebonden zijn.
Rijke en waardevolle natuur onder druk
De Haan herbergt een bijzonder rijke en waardevolle natuur. Op basis van de Biologische Waarderingskaart (BWK) wordt 31,6 % van de gemeente als biologisch waardevol of zeer waardevol aangeduid. Dit percentage ligt fors hoger dan het gemiddelde in West-Vlaanderen (11,8 %) en Vlaanderen (21,7 %). Daarnaast is 43,4 % van het grondgebied aangeduid als ‘faunistisch belangrijk gebied’, wat wijst op de aanwezigheid van bedreigde of internationaal belangrijke diersoorten.
Achteruitgang van wetlands
Natte natuur of wetlands zijn cruciaal voor waterbeheer en biodiversiteit. In De Haan is de oppervlakte aan wetlands tussen de jaren 1950 en 2015 met bijna 78 % afgenomen, vooral door urbanisatie en intensieve landbouw. In 2015 was er nog 250 hectare wetland over, terwijl dit in de jaren 1950 meer dan 1.100 hectare was.
Studies tonen aan dat een aanzienlijk deel van dit verloren gebied in theorie hersteld kan worden.
Bos blijft beperkt
Bos speelt een belangrijke rol in klimaatregulatie en biodiversiteit. In tegenstelling tot andere natuurtypes is de bosoppervlakte in Vlaanderen de afgelopen decennia stabiel gebleven. West-Vlaanderen heeft van oudsher een lage bosindex, en ook in De Haan blijft het aandeel bos zeer beperkt. De Haan heeft 155 hectare duinbossen. Sinds 2019 is er slechts 0,21 hectare bos bijgekomen.
Leefkwaliteit dankzij veel groene ruimte
Groene ruimte draagt sterk bij aan een gezonde en aangename leefomgeving. De aanwezigheid van natuur heeft een positieve invloed op de fysieke en mentale gezondheid van inwoners. De Haan scoort goed op verschillende aspecten van leefbaar groen en biedt haar inwoners ruim toegang tot natuur.
Zichtbaar groen in het straatbeeld
Volgens de 3-30-300-regel, een nieuwe Vlaamse groennorm, zou elke inwoner vanuit de woning minstens drie bomen moeten kunnen zien. In De Haan heeft 38 % van de wegen een zeer groen straatbeeld, terwijl op slechts 17 % van de wegen nauwelijks groen te zien is. Dit toont aan dat een groot deel van de gemeente een groene uitstraling heeft, maar er ook nog ruimte is voor verbetering.
Groen en klimaatbestendigheid
Groen zorgt niet alleen voor een aangenamere omgeving, maar helpt ook tegen hittegolven en draagt bij aan biodiversiteit. De 3-30-300-regel stelt dat een wijk minstens 30 % groen moet bevatten. In De Haan wordt deze norm in alle woonzones gehaald. De polders hinken met minder dan 10 % groen achterop, wat logisch is gezien hun open karakter.
Toegankelijk groen dichtbij huis
Tenslotte zou volgens de 3-30-300-regel iedereen binnen 300 meter wandelafstand een toegankelijk groengebied van minstens 0,5 tot 1 hectare moeten hebben. De Haan doet het hier uitstekend:
- 95,4 % van de inwoners woont op minder dan 400 meter van buurtgroen (groen met een minimumoppervlakte van 0,2 hectare).
- 96,6 % woont binnen de 800 meter van een groter wijkgroen (groen met een minimumoppervlakte van 10 hectare).
Ter vergelijking: in West-Vlaanderen heeft slechts 38,4 % van de inwoners toegang tot wijkgroen binnen deze afstand. Dit betekent dat inwoners van De Haan uitzonderlijk goed toegang hebben tot natuurlijke recreatieruimte.
Spelen in de natuur
Voor kinderen is contact met natuur essentieel. De Haan heeft bijna 8 hectare speelzone in bossen en natuurgebieden afgebakend. Hier mogen kinderen vrij spelen zonder de biodiversiteit te verstoren. Met deze cijfers bevestigt De Haan zijn reputatie als een groene en leefbare gemeente.
Natuurbeheer
Natuur heeft baat bij spontane processen, maar veel waardevolle natuurtypes vereisen actief beheer om hun biodiversiteit te behouden.
Beheerplannen voor natuurgebieden
In 2024 viel 476,95 hectare natuurgebied in De Haan onder een natuurbeheerplan. Deze plannen zorgen ervoor dat natuurgebieden op een duurzame manier beheerd worden. Op 10,78 hectare wordt de natuurkwaliteit verhoogd. 208,04 hectare valt onder de hoogste natuurkwaliteit, waar over de volledige oppervlakte één of meer natuurdoelen worden gerealiseerd. Tot slot is 258,13 hectare erkend als natuurreservaat met de hoogste bescherming.
Samenwerking met landbouwers
De Haan heeft een indrukwekkende 2.803 hectare aan landbouwgebied waarvoor landbouwers via de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) beheerovereenkomsten kunnen afsluiten. Hierbij beheren ze hun percelen in functie van biodiversiteit in ruil voor een vergoeding.
Hoewel De Haan al sterk inzet op natuurbeheer, is er nog ruimte voor verdere initiatieven, zoals het bufferen en verbinden van kwetsbare natuurelementen en het beheren van soortenrijke graslanden. Met een actieve aanpak blijft de gemeente haar waardevolle natuur en biodiversiteit beschermen.
